Zalecenia jako:

Iglaste
Liściaste
Wrzosowate
Pnącza
Róże
Byliny
Owocowe



Rośliny Iglaste

Rośliny iglaste to jedna z ciekawszych i bardzo zróżnicowana grupa roślin ozdobnych. Niewątpliwym walorem tej grupy roślin są w wielu wypadkach małe wymagania uprawowe, dobre dostosowanie do klimatu Polski a także mała podatność na choroby i szkodniki. Bardzo ważnym atutem większości roślin iglastych w naszym klimacie jest zdolność utrzymywania zmodyfikowanych liści w okresie zimowym a więc tzw. zimozieloność. W porównaniu do drzew i krzewów liściastych zimozielonych,  gatunki iglaste są zdecydowanie lepiej przystosowane do klimatu kontynentalnego, który często ma bardzo silny wpływ na pogodę w Polsce szczególnie w okresie zimowym. Walorem drzew i krzewów iglastych jest także ogromna zmienność kształtów, barw, ulistnienia czy siły wzrostu występująca nie tylko pomiędzy poszczególnymi gatunkami, ale także w obrębie rodzaju a nawet gatunku. Bogactwo odmian jest tak duże, że rośliny te stały się wręcz obiektem pasji kolekcjonerskiej! W wielu ogrodach botanicznych a także prywatnych można spotkać wspaniałe kolekcje tych roślin. Zmienność ta bywa tak duża, że nawet dla specjalistów określenie przynależności systematycznej bywa bardzo trudne i dosyć często ulega zmianom.


ZNAJDŹ ROŚLINY IGLASTE

Zastosowanie

Rośliny iglaste znajdują szerokie zastosowanie w parkach, ogrodach i zieleni miejskiej. Wiele odmian żywotników, jałowców czy cisów stanowi świetny materiał żywopłotowy. Gatunki i odmiany drzewiaste, szczególnie świerków, modrzewi czy daglezji mogą być wykorzystywane jako szpalery i osłony przeciwwiatrowe. Ważnym zastosowaniem jest wykorzystywanie krzewów iglastych jako roślin okrywowych. Największe znaczenie mają tu liczne odmiany jałowców a także mikrobiota syberyjska. Gatunki iglaste to także wspaniała grupa roślin do zastosowania w ogrodach skalnych i alpinariach. Na uwagę zasługują  szczególnie karłowe odmiany cyprysików, jałowców czy świerków. Ważnym, chociaż rzadko podkreślanym zastosowaniem drzew i krzewów iglastych jest wykorzystanie ich do upiększania cmentarzy. Krzewy iglaste są coraz częściej wykorzystywane także jako rośliny pojemnikowe. Ponieważ wiele gatunków świetnie znosi cięcie i strzyżenie mogą być one stosowane do tworzenia drzewek bonsai.

 

Wymagania

Wymagania drzew i krzewów iglastych (w stosunku do innych roślin ozdobnych) można bardzo ogólnie określić jako niewielkie, chociaż oczywiście możemy znaleźć odstępstwa od tej reguły.

Wymagania świetlne

Większość gatunków do właściwego wzrostu wymaga stanowisk słonecznych lub pół-cienistych. W dużym ocienieniu mogą rosnąć tylko cisy i mikrobiota syberyjska.

Rodzaj gleby, pH i wilgotność

Wymagania glebowe są zwykle przeciętne i większość gatunków dobrze rośnie na większości naturalnie występujących gleb w Polsce. Zwykle w przypadku roślin iglastych nie ma potrzeby tworzenia specjalnych podłoży do ich uprawy. Problemy z podłożem do uprawy mogą występować właściwie tylko na glebach silnie zasadowych (pH>8). Takie gleby tolerują tylko cisy i niektóre gatunki sosen. Natomiast wiele gatunków dobrze rośnie na glebach silnie kwaśnych, dlatego są one często sadzone w ogrodach wrzosowych (jałowce, sosny, świerki). Większym ograniczeniem w uprawie niektórych gatunków iglastych może być wilgotność gleby. Do wybitnie odpornych na suszę należy większość jałowców i sosen, natomiast suchych, piaszczystych gleb nie tolerują żywotniki zachodnie, cyprysiki japońskie i groszkowe, cypryśniki i metasekwoje.

Mrozoodporność

Rośliny iglaste jak każda grupa roślin charakteryzują się różną mrozoodpornością. Jest to bezpośrednio związane z pochodzeniem poszczególnych gatunków (większość obcych gatunków, które są uprawiane w Polsce pochodzi z Azji i Ameryki Północnej). Najlepiej do naszego klimatu powinny być przystosowane gatunki krajowe, ale i w tym przypadku mamy wyraźne różnice. Są one spowodowane pod-strefami klimatycznymi występującymi na terenie Polski np. jodła pospolita występująca w naszych górach bardzo źle rośnie na terenach niżowych Polski. Koniecznie należy zwrócić uwagę na bardzo wyraźne różnice klimatyczne pomiędzy Polską wschodnią a zachodnią oraz pasem nadmorskim. Rejony Gdańska, Koszalina, Poznania, Wrocławia czy Opola stwarzają dużo większe możliwości uprawy wielu bardziej wrażliwych gatunków i odmian roślin iglastych np. szydlicy, sośnicy czy głowocisa .

Wielkość i dynamika wzrostu

Wielkość i dynamika wzrostu drzew i krzewów iglastych jest zależna głównie od cech odmianowych a także od warunków uprawowych. Ogólnie można stwierdzić, że gatunki iglaste w porównaniu do liściastych rosną wolniej a uzyskiwane roczne przyrosty mieszczą się zwykle w przedziale od 10 do 30cm. Chociaż przypadku wielu odmian karłowych wynoszą zaledwie 2-5cm a niektóre drzewa mogą uzyskiwać roczne przyrosty nawet w granicach 1m (daglezja, świerk serbski, metasekwoja).

Sadzenie

Właściwy wybór miejsca

Wybierając miejsce do sadzenia roślin iglastych musimy najpierw zapoznać się z wymaganiami uprawowymi danego gatunku czy odmiany a następnie sprawdzić siłę wzrostu i uzyskiwane rozmiary. Informacje takie dotyczą zresztą praktycznie wszystkich sadzonych roślin. I tak np. roślin karłowych o powolnym wzroście nie posadzimy w sąsiedztwie silnie rosnących gatunków liściastych; gatunków o małej mrozoodporności nie posadzimy na miejscach przewiewnych; odmian jałowców o silnym horyzontalnym wzroście nie posadzimy na małych przestrzeniach a także przy drogach i ścieżkach gdyż w krótkim czasie utrudnią lub wręcz uniemożliwią swobodne przejście; jałowców nie posadzimy w cieniu itd.

Terminy sadzenia

Dużo kontrowersji stwarza ciągle wybór terminu sadzenia. Cały czas pokutuje powszechnie znana zasada, że rośliny sadzimy wiosną i jesienią. Jest to stara praktyka dotycząca tylko roślin sadzonych z gołym korzeniem lub bryłą korzeniową a więc uprawianych bez pojemników. Obecnie większość krzewów ozdobnych produkowana jest w pojemnikach. Fakt ten przyczynia się do tego, że możemy tak produkowane rośliny sadzić przez cały okres wegetacji wyłączając tylko okresy roku  kiedy mamy do czynienia z zamarzniętym gruntem.

Odchwaszczanie przed sadzeniem

Niezależnie od terminu sadzenia ważnym zabiegiem jest usunięcie zachwaszczenia przed posadzeniem roślin. Dotyczy to szczególnie tzw. chwastów trwałych np. perzu, skrzypu, powoju itp. Chwasty te najlepiej jest zwalczyć chemicznie poprzez ich opryskanie mieszaniną preparatów np. Roundup i Chwastox. Po tym zabiegu  rośliny możemy sadzić dopiero po upływie 3-4 tygodni. Oczywiście chwasty możemy także usunąć ręcznie i natychmiast przystąpić do sadzenia roślin.

Przygotowanie dołu do sadzenia

Sam zabieg sadzenia roślin sprowadza się do wykopania dołu o średnicy większej niż bryła korzeniowa sadzonej rośliny.

Przygotowanie bryły korzeniowej do sadzenia (rośliny w pojemnikach)

Rośliny sadzone z pojemników powinny przed posadzeniem zostać z nich wyjęte a korzenie zanurzone na kilka minut w wodzie.

Przygotowanie bryły korzeniowej do sadzenia (rośliny balotowane)

Należy pamiętać, że rośliny iglaste do właściwego wzrostu wymagają sadzenia z bryłą korzeniową, która jest zwykle zawinięta w jutę  lub z pojemnika. Jeżeli sadzimy większe egzemplarze drzew iglastych to wówczas możemy się spotkać z sytuacją, kiedy bryła korzeniowa jest dodatkowo owinięta metalową siatką. Wówczas drzewo sadzimy razem z metalową siatką. Po kilku latach siatka przerdzewieje i się rozpadnie a korzenie będą się swobodnie rozwijać.

Przygotowanie korzeni (rośliny z gołym korzeniem)

Nigdy nie należy sadzić roślin iglastych z tzw. gołym korzeniem (wyjątek stanowią bardzo małe egzemplarze i modrzew).

Głębokość sadzenia

Wszystkie rośliny sadzimy tak głęboko jak rosły ewentualnie kilka centymetrów (2-3cm) głębiej niż rosły. Należy podkreślić, że zbyt głębokie posadzenie roślin może doprowadzić do trudności z ich przyjmowaniem się a nawet spowodować wypadanie roślin na skutek braku dostępu powietrza do systemu korzeniowego.

Nawożenie przed posadzeniem

Jeżeli sadzimy rośliny iglaste na ubogich glebach to warto przed sadzeniem zastosować nawożenie mineralne stosując do tego celu któryś z wielu nawozów wieloskładnikowych ogólnego użytku lub specjalny nawóz polecany do iglaków. Takich nawozów jest obecnie dużo na rynku. Nawozy rozsypujemy równomiernie po całej powierzchni gruntu i mieszamy z ziemią. Dawka nawozu jest zawsze podana na opakowaniu i zależy od jego rodzaju. Gleby bardzo suche warto jest wzbogacić poprzez dodanie kwaśnego torfu wysokiego.

Wypełnienie dołu ziemią i ubijanie gleby

Po posadzeniu glebę wokół roślin należy delikatnie ubić. Zwykle robi się to stopami. Zbyt słabe ubicie ziemi wokół roślin będzie powodowało osiadanie gruntu  a rośliny mogą się krzywić pod wpływem wiatru.

Przycinanie roślin po posadzeniu

Rośliny iglaste po sadzeniu zwykle nie wymagają cięcia. Zawsze jednak powinniśmy wykonać tzw. cięcie korekcyjne a więc usuwamy pędy uszkodzone np. podczas transportu. Można także przyciąć końcówki pędów u form okrywowych, aby spowodować lepsze zagęszczenie roślin.

Podlewanie od razu po posadzeniu

Po posadzeniu rośliny obficie podlewamy. Zabieg ten będzie nam łatwiej przeprowadzić, jeżeli wokół posadzonych roślin uformujemy tzw. misę.

Przywiązanie do podpór

Duże egzemplarze roślin szczególnie o pokroju wzniesionym mogą wymagać stabilizacji a więc należy je przywiązać do podpór.

Ściółkowanie

Ostatnim zabiegiem po posadzeniu roślin jest ściółkowanie podłoża. Nie jest to zabieg konieczny, ale rośliny dobrze reagują na ściółkowanie – ogranicza ono zachwaszczenie i zmniejsza przesychanie podłoża. Ściółkowanie może też pełnić funkcję estetyczną a czasem ozdobną. Do ściółkowania najczęściej stosuje się korę sosnową.

Pielęgnacja

Pielęgnacja drzew i krzewów iglastych nie nastręcza zwykle większych problemów.

Nawodnienie

Rośliny młode a także wrażliwe na suszę np. żywotnik zachodni, cyprysik groszkowy i japoński, wymagają podlewania w okresach suszy. Podlewanie jest oczywiście prostym zabiegiem, ale bardzo często źle wykonywanym. Aby podlać właściwie roślinę musimy przemoczyć warstwę gleby o miąższości 20-30cm, dlatego drzewa i krzewy podlewamy rzadko, ale obficie. Po podlaniu warto jest sprawdzić jak głęboko gleba została nawilżona. Podlewanie „codzienne” małymi dawkami wody właściwie mija się z celem a rośliny pomimo podlewania schną!

Nawożenie

Rośliny iglaste do właściwego wzrostu nie wymagają silnego nawożenia. Jednak na słabszych, jałowych glebach warto jest corocznie w okresie maja zastosować nawożenie mineralne stosując nawozy wieloskładnikowe natomiast należy unikać silnego nawożenia nawozami zawierającymi tylko dużą zawartość azotu np. popularnymi saletrami. Dawki nawozów są zawsze podane na opakowaniu. Nawozy zawsze rozsypujemy równomiernie na dużej powierzchni gleby wokół roślin. Nigdy tuż przy roślinie! Do nawożenia możemy użyć także nawozy o spowolnionym działaniu. Ten typ nawozów nie stosuje się na powierzchnię gleby, ale umieszcza w kilku otworach wokół rośliny (na jedną roślinę stosuje się zwykle 10-20g nawozu).

Cięcie

Cięcie roślin iglastych jest stosowane systematycznie tylko w przypadku żywopłotów formowanych i tworzenia form geometrycznych. Cięcie takie zwane strzyżeniem przeprowadza się najlepiej w okresie wiosennym. Należy pamiętać, aby nie prowadzić cięcia formującego później niż w lipcu. Innym powodem cięcia są sytuacje, kiedy rośliny osiągają zbyt duże rozmiary. Tak jest często w przypadku krzaczastych odmian jałowców. Jeżeli uznamy że rośliny są zbyt szerokie to bez problemu możemy skrócić im pędy. W przypadku gatunków drzewiastych - głównie jodeł i świerków, możemy się spotkać ze zjawiskiem wytwarzania kilku przewodników. W takiej sytuacji należy niezwłocznie usunąć przewodniki konkurujące z głównym pędem.

Ochrona przed szkodnikami i chorobami

Kolejnym zagadnieniem jest ochrona roślin iglastych przed chorobami i szkodnikami. Ogólnie należy stwierdzić, że rośliny te są stosunkowo rzadko atakowane przez choroby i szkodniki i zwykle nie wymagają wykonywania systematycznych zabiegów ochronnych. Ale są wyjątki od tej reguły. Stałym problemem w uprawie wielu odmian świerków są przędziorki, które corocznie atakują rośliny. Im cieplejsze i bardziej suche lato, tym szkodniki te są bardziej niebezpieczne. Szczególnie chętnie atakują one odmiany świerka białego np. bardzo popularną odmianę ‘Conica’, ale mogą występować także na świerku pospolitym i kłującym. Przędziorki należy zwalczać specjalnymi preparatami przeciwko przędziorkom (akarycydami). Rośliny opryskujemy w kilkakrotnie poczynając od końca maja, w 2-3tygodniowych odstępach. Ochronę prowadzimy do września. Szkodniki te powodują żółknięcie i opadanie igieł od strony silnie nasłonecznionej rośliny. Przędziorki są niewidoczne gołym okiem! Drugim uciążliwym szkodnikiem jest misecznik cisowiec, który powszechnie występuje na cisach. Można go zobaczyć w postaci brązowych tarczek jakby przyklejonych do pędów. Rośliny opanowane przez miseczniki rosną bardzo słabo i są lepkie od rosy miodowej. Szkodniki te zwalczamy w okresie lipca 2-3 krotnie opryskując rośliny preparatami chemicznymi działającymi wgłębnie. Na wielu odmianach jałowców można natomiast spotkać tarcznika jałowcowca, który wytwarza małe białawe tarczki. Szkodnik ten może doprowadzić do całkowitego zamierania roślin, poprzedzonego deformacjami pędów i zahamowaniem wzrostu. Zwalczamy go podobnie jak misecznika na cisie. Jeżeli chodzi o choroby to w większości wypadków nie stanowią one dużego zagrożenia, chociaż na niektórych gatunkach są niebezpieczne np. rdza wejmutkowo-porzeczkowa na sośnie wejmutce czy opieńka miodowa na różnych gatunkach, ale ze względu na duże trudności w amatorskim zwalczaniu nie ma potrzeby ich omawiania. Dużo większym problemem niż choroby mogą być psy, których mocz jest  bardzo źle tolerowany przez rośliny iglaste. Jedynym sposobem uchronienia roślin jest odseparowanie od nich psów. Dotyczy to oczywiście roślin młodych. Należy podkreślić, że suki nie stanowią takiego problemu. Zupełnie innym zagadnieniem budzącym niepokój wielu właścicieli ogrodów jest zjawisko żółknięcia a następnie zrzucania igieł i łusek przez rośliny iglaste. Proces ten zachodzi w okresie jesieni i jest zjawiskiem naturalnym. W związku z tym nie stosuje się żadnych specjalnych odżywek czy oprysków, aby zahamować ten proces.

Zabezpieczenie roślin przed zimą

Rośliny iglaste w większości wypadków są zimozielone, dlatego zabezpieczanie ich na okres zimowy sprowadza się głównie do ograniczenia wysuszającego wpływu słońca i wiatru. Małe (młode) krzewy możemy przykrywać stroiszem  lub cieniówkami. Przykrycie musi być zawsze bardzo luźne i przewiewne. Zasypanie roślin zimozielonych ziemią, korą czy liśćmi nieuchronnie prowadzi do ich zniszczenia!  W przypadku niektórych odmian o pokroju kolumnowym (szczególnie odmian jałowca pospolitego)  niszczący wpływ może mieć okiść śniegowa, która powoduje rozłamywanie się roślin, dlatego takie odmiany warto jest związywać na zimę.

Ściółkowanie

Ostatnim zabiegiem pielęgnacyjnym jest najlepiej coroczne ściółkowanie powierzchni ziemi wokół roślin. Jak wspomniano wcześniej ściółkowanie ogranicza rozwój chwastów i parowanie wody z gleby. Grubość ściółki powinna mieć kilka centymetrów. Zbyt gruba warstwa ściółki może jednak  wpływać negatywnie na rozwój roślin! Do ściółkowania wykorzystujemy korę z drzew iglastych (z liściastych jest toksyczna!), torf wysoki, trociny, kamyki itp.